Giải mã sự đa dạng sinh học của động vật không xương sống

Bí ẩn thế giới động vật không xương sống đang vẫy gọi bạn! Khám phá hành trình đầy màu sắc của hơn 1,5 triệu loài sinh vật kỳ diệu, chiếm hơn 95% tổng số loài động vật trên Trái Đất. Từ những con sứa lấp lánh dưới đại dương đến những chú côn trùng bé nhỏ trong khu vườn nhà bạn, thế giới động vật không xương sống ẩn chứa vô vàn điều bí ẩn và những giá trị to lớn cho đời sống con người.

Tổng quan về động vật không xương sống

Động vật không xương sống là động vật không có hoặc không phát triển cột sống, có nguồn gốc từ dây sống. Chúng bao gồm tất cả các loài động vật ngoại trừ phân ngành Động vật có xương sống.

 Cách gọi động vật không xương sống có nghĩa là những động vật không có xương sống. 97% động vật là động vật không xương sống trong số 2,16 triệu loài động vật ước tính. Động vật không xương sống tồn tại ở mọi nơi. Chúng được tìm thấy ở những nơi khô cằn nhất của sa mạc, tầng khí quyển cao và tán của những khu rừng nhiệt đới ẩm ướt nhất. Chúng cũng tồn tại ở Nam Cực băng giá hoặc dưới những đại dương sâu nhất.

Cho dù xua đuổi những con ruồi khó chịu, khai quật một con sâu hay chiêm ngưỡng sự phức tạp của mạng nhện và hơn thế nữa, tất cả những động vật này đều là động vật không xương sống.

Động vật không xương sống nhiều đến mức gần như không thể đếm hết được. Có rất nhiều loài động vật không xương sống có hình dạng và kích cỡ khác nhau giúp ích cho chúng ta về nhiều mặt và rất quan trọng cho sự sống còn của chúng ta.

Đặc điểm chung của động vật không xương sống

• Không có xương sống: Đây là đặc điểm chung và dễ nhận biết nhất của nhóm động vật này.
• Kích thước đa dạng: Chúng có kích thước rất khác nhau, từ nhỏ bé như vi sinh vật đến lớn như mực khổng lồ dài hơn 13 mét.
• Hình dạng đa dạng: Hình dạng cơ thể của động vật không xương sống vô cùng phong phú, từ hình trụ, hình dù, hình xoắn ốc đến hình cầu, hình dẹt,…
• Môi trường sống đa dạng: Chúng có thể sống ở mọi môi trường trên Trái Đất, từ đại dương sâu thẳm đến những vùng sa mạc khô cằn.
• Cấu tạo cơ thể: Cấu tạo cơ thể của động vật không xương sống đơn giản hơn so với động vật có xương sống. Chúng không có hệ thống xương sống, hệ thống tuần hoàn hay hệ thống hô hấp chuyên biệt.
• Dinh dưỡng: Động vật không xương sống có nhiều hình thức dinh dưỡng khác nhau như tự dưỡng, dị dưỡng, ký sinh,…
• Sinh sản: Chúng có nhiều hình thức sinh sản như sinh sản vô tính (nảy chồi, phân đôi) và sinh sản hữu tính (thụ tinh).
• Vai trò: Động vật không xương sống đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái, góp phần vào sự cân bằng sinh học và là nguồn thức ăn cho nhiều loài động vật khác.

Các loại động vật không xương sống

Động vật không xương sống trên cạn bao gồm các nhóm này và nhiều nhóm cũng có thành viên sống trong môi trường biển và nước ngọt.

• Côn trùng
• Nhện
• Sâu
• Dê
• Bọ chân
• Rệp
• Sâu trăm chân
• Sâu chân dẹp

Động vật không xương sống trong nước ngọt và biển bao gồm các nhóm sau đây và một số trong số họ cũng có thành viên sống trên cạn.

• Sao biển và nghêu sò
• Hải quỳ và san hô
• Ốc và sên
• Bọt biển
• Sứa và sứa nháy
• Cua, tôm, tôm sú & tôm hùm

Vai trò của hệ động vật không xương sống

Dù bạn có tin hay không thì 97% động vật trên thế giới là động vật không xương sống. Điều đó có nghĩa là chỉ 3% động vật trên thế giới là động vật có xương sống (động vật như con người, sư tử, hổ và gấu). Nhưng động vật không xương sống không chỉ thống trị thế giới về số lượng mà còn là nhóm động vật đa dạng và quan trọng nhất đối với một hệ sinh thái lành mạnh.

Động vật không xương sống là nguồn thức ăn quan trọng của nhiều loài động vật. Chúng sống ở cuối chuỗi thức ăn – một vị trí cực kỳ quan trọng để đảm bảo tất cả các động vật khác ở xa hơn trong chuỗi thức ăn có thể sống sót.

Ví dụ, dế bị nhện ăn, sau đó nhện bị chim ăn và sau đó chim bị ăn thịt bởi những kẻ săn mồi lớn hơn như thằn lằn, rắn, cáo và linh miêu. Nếu phần dưới cùng của chuỗi thức ăn không cung cấp chất dinh dưỡng cho chuỗi thức ăn cao hơn thì toàn bộ hệ thống sẽ thất bại.

Động vật không xương sống đảm bảo kiểm soát sinh học, giữ cân bằng hệ sinh thái. “Kiểm soát sinh học” có nghĩa là kiểm soát sâu bệnh một cách tự nhiên – không dùng hóa chất. Động vật không xương sống chỉ đơn giản là ăn các loài gây hại. Bạn ghét muỗi và ruồi? Nhện là bạn của bạn! Nếu không có nhện ăn thịt chúng, số lượng côn trùng sẽ tăng lên, tạo ra sự mất cân bằng trong hệ sinh thái.

Động vật không xương sống rất cần thiết để tạo ra các sản phẩm và dịch vụ mang lại lợi ích cho con người. “Dịch vụ hệ sinh thái” của họ đảm bảo sản xuất thực phẩm, thuốc men và đảm bảo phân hủy vật chất cần thiết trong môi trường của chúng ta.

Nếu không có ong, bướm, bọ cánh cứng và các loài động vật không xương sống khác thụ phấn, nhiều loài thực vật sẽ không thể sinh sản và con người sẽ mất khả năng tiếp cận nhiều nguồn thực phẩm thiết yếu. Các sản phẩm thực phẩm phổ biến do thụ phấn bao gồm rau, trái cây, hạt, quả hạch và dầu. Trên thực tế, người ta ước tính rằng cứ ba miếng thức ăn mà con người ăn thì có một là kết quả của loài thụ phấn!

Một loài động vật không xương sống quan trọng khác đối với con người là cua móng ngựa. Máu cua móng ngựa được sử dụng để phát hiện nội độc tố của vi khuẩn nên chúng là nguồn tài nguyên quan trọng cho lĩnh vực y tế. Nó cực kỳ có lợi cho bệnh nhân ung thư và những người khác rất dễ bị tổn thương trước sự can thiệp của y tế.

Cuối cùng, nhiều loài côn trùng là loài ăn xác thối, ăn động vật và thực vật chết, tái chế chất dinh dưỡng trở lại đất, tạo ra môi trường sạch hơn và nâng cao chất lượng đất. Điều này rất quan trọng để đảm bảo rừng phát triển mạnh và các khu vực tự nhiên khác.

Hãy cùng hành động để bảo vệ môi trường sống, ngăn chặn sự suy giảm đa dạng sinh học của động vật không xương sống, vì một tương lai xanh và bền vững cho Trái Đất.